حل تشریحی سوالات زیست شناسی - آزمون امتحان نهایی 1403
سوالات زیست شناسی
24 سوالدرستی یا نادرستی هر یک از عبارت‌های زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.
الف) در آخرین آزمایش گریفیت همانند اولین آزمایش ایوری، انتقال صفت صورت گرفت.
ب) در هر مولکول دنا (DNA) فقط یکی از دو رشته‌ی آن رونویسی می‌شود.
ج) اگر دو فرزند یک خانواده، یکی دارای گروه خونی مثبت و دیگری منفی باشد، قطعاً پدر و مادر از نظر صفت Rh دارای ژن نمود ناخالص هستند.
د) تغییر ماندگار در نوکلئوتیدهای اسیدهای نوکلئیک را جهش می‌نامند.
هـ) مولکول پیرووات در فرآیند تخمیر لاکتیکی همانند اتانال در تخمیر الکلی کاهش می‌یابد.
و) طیف جذبی نور مرئی کاروتنوئیدها کمتر از کلروفیل‌ها است.
ز) پلاسمین از تشکیل لخته در سرخرگ‌های شش، مغز و ماهیچه‌ی قلب جلوگیری می‌کند.
ح) وارسی نوزادان توسط موش مادر، باعث بیان ژن B در یاخته‌های بدن مادر می‌شود.
در هر یک از عبارت‌های زیر جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.
الف) نام عمومی برای آنزیم‌هایی که با دلمه کردن پروتئین شیر، آن‌را به پنیر تبدیل می‌نمایند، ........... است.
ب) در فرآیند ترجمه، اولین پادرمزه‌ای (آنتی‌کدونی) که در جایگاه P رناتن قرار می‌گیرد، دارای توالی ..................... است.
ج) در رابطه‌ی بین دگره‌ای ..............، تعداد انواع رخ نمود کمتر از ژن نمود است.
د) در ساخت اینترفرون به کمک فرآیند مهندسی پروتئین، جهش جانشینی از نوع ............... انجام شده است.
هـ) ترکیب نوکلئوتیددار که فقط در چرخه‌ی کریس ساخته می‌شود، ............... است.
و) مولکول حاصل از فرآیند تنفس نوری، در اندامک .............. آزاد می‌شود.
ز) کوتاه کردن مسیر تحلیل داده‌ها، برای تولید واکسن علیه بیماری کرونا با استفاده از علم ............. امکان‌پذیر شد.
ح) جوجه‌ها رفتارهای اساسی مانند جست‌وجوی غذا را در نتیجه نوعی یادگیری به نام ............ از مادر می‌آموزند.
برای کامل کردن هر یک از عبارت‌های زیر، از بین کلمات داخل پرانتز، کلمه‌ی مناسب را انتخاب کنید.
الف) در گیاه پنبه‌ی مقاوم به آفت، تعداد جایگاه آغاز همانندسازی در فام‌تن، (ثابت - متغیر) است.
ب) تنوع آنزیم رنابسپار از در (استرپتوکوکوس نومونیا - اوگلنا) بیشتر است.
ج) در نمودار توزیع فراوانی رخ‌نمودهای رنگ نوعی ذرت، نزدیک‌ترین رخ نمود به رنگ قرمز، قطعاً‌دارای (یک - دو) جایگاه ژنی ناخالص می‌باشد.
د) در فرآیند چلیپایی شدن یا کراسینگ‌اور، اگر قطعات مبادله شده حاوی دگره‌های (متفاوتی - یکسانی) باشند، ترکیب جدیدی از دگره‌ها در فامینک‌های غیرخواهر به‌وجود نمی‌‌آید.
هـ) در فرآیند قند کافت یا گلیکولیز، مولکول (گلوکز - فروکتوز فسفاته) دارای سطح انرژی بالاتری است.
و) زنجیره‌ی انتقال الکترون در غشای تیلاکوئید بین فتوسیستم 1 و ، به سمت (فضای درون تیلاکوئید - بستره) قرار دارد.
ز) در بررسی خون فرد برای تشخیص ایدز در مراحل اولیه، علاوه بر دنای یاخته‌های بدن، احتمال مشاهده‌ی (رنای ساخته شده از دنای - دنای ساخته شده از رنای) ویروس نیز وجود دارد.
ح) جانوران نگهبان، (همانند - برخلاف) زنبورهای عسل کارگر، رفتار دگرخواهی دارند.
تنها نوکلئوتید موجود در ساختار دنا که در فرآیندهای همانندسازی و رونویسی می‌تواند با دو نوع باز آلی متفاوت جفت شود، حاوی چه نوع باز آلی است؟
براساس آزمایش‌های مزلسون و استال، دنای باکتری‌های حاصل از دور سوم همانندسازی در محیط کشت حاوی ، پس از گریز دادن، در کدام قسمت یا قسمت‌های لوله‌ی آزمایش، تشکیل نوار خواهند داد؟
درباره‌ی «پروتئین‌ها» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) در تشکیل پیوند پپتیدی، گروه هیدروکسیل (OH) به کار رفته در تولید آب، از کدام گروهِ متصل به کربن مرکزی آزاد می‌شود؟
ب) در یک بیماری فرضی، چنان‌چه یکی از آمینواسیدهای به کار رفته در ساختار میوگلوبین تغییر کند، کدام ساختار این پروتئین قطعاً تغییر یافته است؟
ج) چرا تغذیه از برنج آلوده به آرسنیک، می‌تواند باعث مرگ جانداران مصرف کننده شود؟
با توجه به فرایند رونویسی، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) در کدام مرحله از این فرآیند، تشکیل پیوند هیدروژنی بین دو رشته‌ی دنا مشاهده نمی‌شود؟
ب) در کدام بخش از یاخته‌ی غلاف آوندی ذرت، امکان مشاهده‌ی رنای پیک بالغ و نابالغ وجود دارد؟
شکل زیر طرح ساده‌ای از رناتن‌هایی (ریبوزوم‌هایی) است که چند رنای در حال رونویسی را ترجمه می‌کنند. با توجه به شکل، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) کدام شماره (1 یا 2) موقعیت قرارگیری راه‌انداز را نشان می‌دهد؟
ب) رناتنی که زودتر فرآیند ترجمه را آغاز نموده است با چه حرفی (A یا B) نشان داده شده است؟
ج) این فرآیند در کدام بخش از یاخته‌های بدن انسان قابل مشاهده است؟
در مورد «تنظیم بیان ژن» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) شیوه‌ی عملکرد عوامل رونویسی به پروتئین فعال‌کننده شباهت دارد یا پروتئین مهارکننده؟
ب) در کدام نوع تنظیم بیان ژن در پروکاریوت‌ها، مولکول قند به شناسایی راه‌انداز توسط رنابسپاراز (RNA پلی‌مراز) کمک می‌کند؟
در مورد «انتقال اطلاعات در نسل‌ها» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) پیش از آزمایشات مندل، اگر مردی بلند قد با زنی کوتاه‌قد ازدواج می‌نمود، چه تصوری برای اندازه‌ی قد فرزندان این خانواده وجود داشت؟
ب) در افراد بزرگسال مبتلا به بیماری فنیل کتونوری (PKU)، میزان فنیل آلانین رژیم غذایی چگونه باید باشد؟
از ازدواج مردی سالم با گروه خونی A و زنی سالم با گروه خونی B، فرزندی با ژن‌نمود خالص از نظر گروه خونی و مبتلا به بیماری هموفیلی متولد شده است.
الف) ژن‌نمود (ژنوتیپ) مادر از نظر بیماری هموفیلی را بنویسید.
ب) ژن‌نمود پدر از نظر گروه خونی چیست؟
ج) چنان‌چه این فرزند با فرزندی با گروه خونی AB ازدواج نماید، چه گروه‌های خونی در بین فرزندان آن‌ها وجود ندارد؟
در مورد عواملی که جمعیت را از تعادل ژنی خارج می‌کنند، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) عاملی که باعث کاهش گوناگونی و افزایش سازگاری با محیط می‌شود، چیست؟
ب) عاملی که می‌تواند در شرایطی، خزانه‌ی ژنی دو جمعیت را به هم شبیه سازد، چیست؟
در تولید‌مثل جنسی، چه عاملی تعیین می‌کند هر گامت کدام‌یک از فام‌تن‌ها را به نسل بعد منتقل کند؟
در مورد «تغییر در گونه‌ها» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) در مقایسه‌ی گونه‌های شیرکوهی و کوسه در تراز ژنگان، دنای کدام گونه شباهت بیشتری با دنای دلفین دارد؟
ب) در چه صورت خزانه‌ی ژنی افراد یک گونه از یکدیگر جدا و احتمال تشکیل گونه‌ی جدید فراهم می‌شود؟
ج) جدا نشدن فام‌تن‌ها (کروموزوم‌ها) در کدام مرحله از کاستمان (تقسیم اول یا تقسیم دوم) قطعاً موجب تشکیل گامت‌هایی با عدد فام‌تنی غیرطبیعی می‌شود؟
با توجه به شکل، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) محل انجام این واکنش در کدام بخش از راکیزه (میتوکندری) است؟
ب) عدد اکسایش اتم کربن در بنیانِ استیل نسبت به پیرووات کاهش یافته است یا افزایش؟
شکل زیر، زنجیره‌ی انتقال الکترون را در راکیزه نشان می‌دهد. با توجه به شکل، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) کدام پروتئین یا پروتئین‌های غشایی، دریافت کننده‌ی الکترون‌های پر انرژی هر دو نوع ناقل الکترون هستند؟ (ذکر شماره)
ب) کدام پروتئین یا پروتئین‌های غشایی توسط سیانید می‌تواند مهار شود؟ (ذکر شماره)
شکل
چرا مصرف الکل و افزایش سرعت تشکیل رادیکال‌های آزاد، سبب مرگ یاخته‌های کبدی می‌شود؟
در مورد «واکنش‌های فتوسنتزی» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) چه تفاوتی بین سرنوشت الکترون‌های برانگیخته در رنگیزه‌های آنتن‌های گیرنده‌ی نور و مرکز واکنش وجود دارد؟
ب) قندهای سه کربنی ساخته شده در چرخه‌ی کالوین برای بازسازی قند شروع کننده‌ی چرخه‌ی ابتدا به چه مولکولی تبدیل می‌شوند؟
ج) اولین مولکول ایجاد شده در چرخه‌ی کالوین، چند کربن دارد؟
د) برای تبدیل اسید سه کربنی به قندهای سه کربنی، کدام ناقل الکترون مصرف می‌شود؟
با توجه به هر یک از عبارت‌های زیر، نوع گیاه را مشخص کنید. (، و CAM)
الف) در این گیاهان، pH عصاره‌ی برگ در آغاز روشنایی نسبت به آغاز تاریکی، اسیدی‌تر است.
ب) در یاخته‌های میانبرگ این گیاهان، آنزیمی وجود دارد که به‌طور اختصاصی با عمل می‌کنند.
با توجه به توالی‌های مشخص شده، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
TTCGAA | CTTAAG | TCGGGA |
|---|---|---|
AAGCTT | GAATTC | AGCCCT |
(3) | (2) | (1) |
الف) کدام توالی نمی‌تواند جایگاه تشخیص آنزیم محسوب شود؟ (ذکر شماره)
ب) از بین جایگاه‌های تشخیص آنزیم داده شده، با فرض این‌که آنزیم‌های برش‌دهنده، پیوند بین C و T را شکسته باشند، کدام جایگاه، انتهای چسبنده‌ی بلندتری را ایجاد کرده است؟ (ذکر شماره)
در مورد «زیست فناوری» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) در کدام دوره‌ی زیست فناوری، تولید مولکول‌های کاهش‌دهنده‌ی انرژی فعال‌سازی واکنش‌های بدن، ممکن شد؟
ب) وجود چه ژنی در دیسک (پلازمید) سبب می‌شود تا از آن به عنوان یک ناقل همسانه‌سازی مناسب در مهندسی ژنتیک استفاده شود؟
ج) در ژن‌درمانی، قبل از استفاده از ویروس، چه تغییری در آن ایجاد می‌کنند؟
د) در ساخت انسولین به روش مهندسی ژنتیک طی سال‌های اخیر، ژن مربوط به کدام زنجیره به باکتری منتقل نمی‌شود؟
هـ) در مرحله‌ی بلاستولا، کدام یاخته‌ها می‌توانند به انواع یاخته‌های بدن جنین متمایز شوند؟
در ستون «الف» جدول زیر، ویژگی برخی از رفتارها بیان شده است. هر یک از موارد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آن‌ها را پیدا کنید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است.)
الف | ب |
|---|---|
الف) خوردن خاک رس | 1) پیدا کردن محل دقیق غذا در کوتاه‌ترین زمان |
ب) تهاجم پرنده صاحب قلمرو | 2) کاهش سوخت و ساز جانور |
ج) پاسخ به دوره‌های خشکسالی | 3) موازنه‌ی بین کسب بیشترین انرژی و کمترین خطر |
د) انجام حرکات، هم‌زمان با ایجاد صدای متفاوت | 4) افزایش امکان جفت‌یابی |
5) خنثی سازی مواد حاصل از غذاهای گیاهی |
چرا تغییر و اصلاح رفتارها از طریق یادگیری، برای بقای جانوران لازم است؟
اگر در این آزمون از آموخته‌های قبلی برای پاسخ دادن به سوالات جدید استفاده شود، چه نوع یادگیری رخ داده است؟